Czy w Polsce jest jakiś plan żeby oszczędzać krew rodaków?
Kiedy nadchodzi lato wzmagają się apele Centrów Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa (CKiK) o oddawanie krwi.
Z czego wynikają braki? Najczęściej związane są z wzrostem ilości wypadków w okresie letnim…
… ale nie tylko… Niedobory krwi i jej składników występują okresowo przez cały rok. Najdłużej utrzymują się w wakacje i dotyczą całej Polski. Jest nie tylko więcej wypadków ale krwiodawcy przebywają też na urlopach. W tym czasie nie można także organizować akcji poboru krwi w szkołach i na uczelniach wyższych. W związku z tym trudno utrzymać stabilną sytuację w krwiodawstwie.
Zapotrzebowanie na krew występuje przez cały rok. Centra krwiodawstwa i krwiolecznictwa zawsze zabezpieczają przypadki nagłe. Niemniej jednak często muszą ograniczać wydawanie krwi do planowanych zabiegów operacyjnych i w części przypadków, które nie wymagają natychmiastowego przetoczenia.
Szpitale każdego dnia wykonują setki planowych zabiegów oraz skomplikowanych operacji, które wymagają zabezpieczenia dużych ilości krwi. Warto podkreślić, że średnio 1 na 10 osób leczonych w szpitalu potrzebuje krwi. Przy operacjach serca zużywa się np. ok. 6 jednostek krwi.
Podczas operacji z udziałem ofiar wypadków komunikacyjnych konieczne jest ok. 10 jednostek krwi
Czy jakby świadkowie zdarzenia i członkowie ZRM mogli/ potrafili/ chcieli prawidłowo i skutecznie tamować krwawienia czy te apele byłyby konieczne?
Czy państwo polskie poczuwa się do odpowiedzialności za to że jeśli są sposoby na nie marnotrawienie krwi poszkodowanych w wypadkach to czy można podjąć odpowiednie kroki żeby ograniczyć te globalne straty krwi?
Czy łączenie faktu niedoboru krwi z nieodpowiednim zabezpieczaniem ofiar wypadków jest zasadne? Tej ryzykownej hipotezy nie jestem w stanie udowodnić ale spróbuję w poniższym wpisie narracyjnym udowodnić że można zrobić w tym temacie coś jeszcze…
System pierwszej pomocy w Polsce
Wpis ten jest kontynuacją dwóch ostatnich wpisów:
Przeszukując EBM znalazłem ciekawą i aktualną pracę dotyczącą systemów pierwszej pomocy na całym świecie (pełen dostęp):
Poniższa grafika przedstawia siły i środki angażowane w wielu systemach pierwszej pomocy na całym świecie oraz cykl ich działań:
Część tego systemu, który mógłby być w Polsce zarysowałem we wcześniejszych wpisach (PAD, aplikacja np.: GoodSAM…). Nie dodałem jednak nic o apteczkach, które zgodnie z obowiązującym polskim prawem powinny być w wielu podmiotach między innymi w obiektach użyteczności publicznej (szkoły, kina, baseny, dworce kolejowe…). Czy punkty apteczek wyposażonych w opaski uciskowe i opatrunki hemostatyczne powinny być dostępne na mapie na której jest AED? Jak najbardziej!
Kto powinien obsługiwać te apteczki? Każdy obywatel. Bo każdy obywatel powinien być przeszkolony w udzielaniu pierwszej pomocy.
Nie ważne czy będzie to pielęgniarka, lekarz, policjant, strażak czy nauczyciel. Każdy ma wiedzieć gdzie znajdują się apteczki w miejscach użyteczności publicznej i każdy powinien umieć korzystać z zawartości tych apteczek. Dobrze by było gdyby te apteczki były w skrzynkach AED. Dobrze by było gdyby finansowo dołożył się do tego powstający Fundusz Ochrony Ludności.
Po prawej stronie diagramu widzimy dwa żółte kółeczka w kwadraciku zatytułowanym Środki Transportu: Drony i pojazdy. W pracach dotyczących systemów pierwszej pomocy na całym świecie (preEMS) spotykamy głównie drony jako środki transportu dla AED czy apteczek. Dotyczy to przede wszystkim krajów cywilizowanych. To chyba oczywiste że dojazd AED transportem kołowym jest w wielu wypadkach niemożliwy (korki, trudno dostępny teren…).
Jedna praca dotycząca Ugandy zawierała środki transportu kołowego (taksówki motocyklowe) jako forma dostarczenia pierwszej pomocy w jednym rejonie Ugandy w którym EMS praktycznie nie istnieje…
Jeszcze raz przy okazji dziękuję za innowacyjny system „zapasowy” składający się z 2800 karetek Drogi Rządzie. (sic!)
Trauma Kity czyli odpowiednio wyposażone apteczki mogłyby się docelowo znajdować przy AED. Mogłyby być też dostarczane przez drony. Ma to znaczenie w zdarzeniach drogowych na autostradach (karambole) gdzie dojazd służb jest mocno ograniczony. To miło że w ostatnim czasie postawiono na ratownictwo motocyklowe (punkt dla MZ).
Tamowanie krwotoków – pierwsza pomoc
Jeśli u ofiary wypadku dojdzie do masywnego krwotoku zewnętrznego najczęściej tylko osoby udzielające pierwszej pomocy będą w stanie uratować taką osobę. Oczekiwanie z pierwszą pomocą na przyjazd ZRM w przypadku krwawienia zewnętrznego u osoby poszkodowanej kończy się tym że ten pacjent może potrzebować więcej jednostek krwi lub nie dożyje przyjazdu ZRM.
Dlatego rząd powinien kłaść duży nacisk na naukę skutecznej pierwszej pomocy oraz doposażenie istniejących apteczek w sprzęt niezbędny do tamowania krwawienia jaki pojawia się w Wytycznych Resuscytacji 2021. Rozdział 8: Pierwsza pomoc.
Szkolenia z pierwszej pomocy
Mamy więc aktualną, zgodną z EBM podstawę programu nauczania między innymi w zakresie tamowania krwawień zewnętrznych. Nauczanie tej wiedzy powinno odbywać się w ramach zajęć z pierwszej pomocy od podstawówki po studia. Program Edukacji dla Bezpieczeństwa (EDB) posiada w swoim zakresie elementy pierwszej pomocy. Pierwsza pomoc nauczana jest w polskich szkołach przez laików po podyplomówce z EDB.
Z całym szacunkiem do starań nauczycieli w tym zakresie należy podkreślić że na ogół te osoby nie miały do czynienia z resuscytacjami, defibrylacjami, anafilaksjami, masywnymi krwawieniami i padaczkami. Ich wiedza jest czysto teoretyczna. Są to osoby mało wiarygodne dla dzieci, które potrafią szybko wyczuć ściemę – czyli mówienie o czymś o czym nie ma się praktycznego pojęcia.
Czy tak powinno zaszczepiać się wiedzę z pierwszej pomocy wśród naszej młodzieży?
Ustawowym obowiązkiem ratownika medycznego jest nauczanie pierwszej pomocy. Czy każdy RM będzie nadawał się do prowadzenia zajęć w tym zakresie? Czy każdy będzie miał jakieś doświadczenie dydaktyczne? Takie pytania powinny paść podczas zatrudniania w przyszłości RM w ramach EDB bo od tego będzie zależało czy w młodzieży zaszczepi się chęć do udzielania pierwszej pomocy i pewność siebie przy wykonywaniu czynności pierwszej pomocy.
Wg zapowiedzi obecnego rządu ma powstać Fundusz Ochrony Ludności w ramach którego będą dodatkowe pieniądze na ten cel.
Czekamy na szczegóły.
Polska apteczka
Czy polska apteczka gotowa jest na taką nową pierwszą pomoc?
Nie.
W przetłumaczonym ostatnio przeze mnie algorytmie pojawia się określenie apteczka a chodzi bardziej o „trauma kit”. To są dwa różne zbiory produktów leczniczych jednak wierząc że kiedyś każda apteczka w Polsce będzie miała co najmniej dwie rekomendowane opaski uciskowe i opatrunki hemostatyczne postanowiłem użyć tradycyjnego dla Polski określenia apteczka.
W wielu aktach prawnych w Polsce pojawia się określenie apteczka, ale żaden akt prawny nie wymaga aby w apteczce były opaski uciskowe i opatrunki hemostatyczne. Może trzeba to zmienić? Może trzeba sprecyzować jasno i klarownie w obwieszczeniu jakie minimalne wyposażenie ma mieć coś co w Polsce tradycyjnie nazywane jest apteczką? Może obowiązkowym wyposażeniem każdego samochodu powinny być opaski uciskowe i opatrunki hemostatyczne? Może wtedy krew nie będzie wsiąkała w przysłowiowy piach tak często?
Poziom ZRM
Czy zarządzenie Prezesa NFZ w rubryce pt.: Wymagania dotyczące wyposażenia medycznego środka transportu zgodnie z aktualnie obowiązującą Polską Normą przenoszącą europejskie normy zharmonizowane oraz wytycznymi Ministerstwa Zdrowia mówi coś o opaskach uciskowych i opatrunkach hemostatycznych?
Nie.
Torba R1 (KPP) na wyposażeniu ma „opaskę zaciskową (stazę taktyczną)” x2 i opatrunki hemostatyczne (Załącznik nr 3 3.1.Ramowy minimalny standard wyposażenia zestawu ratownictwa medycznego R1)
Wiecie że są w Polsce dysponenci, którzy jak nie muszą kupować czegoś spoza listy NFZ to tego nie robią…? Ta dowolność w wyposażeniu ZRM to kolejne mililitry krwi w piachu (a może litry?).
TXA
Jak kometa przeleciała ostatnio możliwość wczesnego podawania TXA w ramach ZRM P.
No i na tym się skończyło.
Krew w piach…
Poziom szpitala
Czy szpitale o niższej referencyjności są przygotowane na szybkie przyjęcie pacjenta z podejrzeniem krwawienia wewnętrznego?
Raczej nie… nawet jakby RM w przyszłości potwierdził dodatni FAST i poinformował o tym SOR to szanse na to że w szpitalu będzie czekał trauma team jest niewielka. A powinno i mogłoby to wyglądać tak jak w przypadku zawału czy udaru… Skrócenie czasu między zdarzeniem a chirurgicznym zaopatrzeniem pacjenta (tamowaniem krwawienia wewnętrznego) w każdym szpitalu z SOR i chirurgią powinno być odpowiednio wycenione i wprowadzone w Polsce już dawna.
Teoretycznie istnieją w Polsce tzw. Centra Urazowe. Jest ich jednak niewiele w skali naszego kraju.
Tylko ci ciężko poszkodowani znajdujący się najbliżej CU mają największe szanse na przeżycie.
Wniosek
Zamiast apelować że mamy mało krwi w CKIK, uszczelnijmy jej wypływanie w piach.
