W pierwszym baziu należałoby wytłumaczyć po co powstała taka kategoria na lucasfelcher.pl? Niemal wszystkie podobne strony internetowe z słowami ratunkowy/ ratowniczy/ ratownik informują o nowościach dotyczących PRM?

Informacje o nowinkach naukowych w dziedzinie medycyny ratunkowej to tylko niewielki fragment tych stron. Chcąc zapełnić lukę postanowiłem założyć takie miejsce, w którym będę kolekcjonował i komentował ciekawe prace z szeroko pojętej medycyny ratunkowej. Nie koniecznie artykuły na bazie prac licencjackich, czy magisterskich z naszego pięknego kraju tylko pełno krwiste badania retrospektywne, kohortowe, randomizowane, z podwójną próbą i Bóg wie jeszcze jakie metaanalizy z Pub Med, Cochrane czy Best BETs

EBM

Co to jest Evidence Base Medicine (EBM)? W Polsce przyjęło się określenie „baza wiedzy opartej na faktach”. Swoje korzenie ma w Canadzie i sięga lat 80 ubiegłego wieku. Jest to idea gromadzenia, rozpowszechniania i stosowania wiedzy opartej na wiarygodnych badaniach klinicznych. Nie będę przepisywał internetu tylko podam dwa instruktażowe artykuły know how: Podstawy evidence based medicine (EBM), czyli o sztuce podejmowania trafnych decyzji w opiece nad pacjentami autorstwa dr med. Jacka Mrukowicza Dyrektora Polskiego Instytutu Evidence Based Medicine w Krakowie, oraz instrukcje obsługi Pub Med.

W rozwiniętych systemach ratowniczych na całym świecie (np.: Canada, USA, Australia) istnieje tendencja do śledzenia EBM w celu modyfikacji procedur/zaleceń/wytycznych. Często zdarza się że w ciągu roku procedury/wytyczne/zalecenia zostają podważone nowymi bardziej wiarygodnymi badaniami. Należy pamiętać że wiedza podręcznikowa dezaktualizuje się bardzo szybko. Za przykład może posłużyć tu kurs ITLS, którego ostatnie polskie wydanie pochodzi z 2009 r, a więc z przed wytycznych resuscytacji 2010, a kilka fundamentalnych dla tego podręcznika zaleceń zostało podważonych wiarygodnymi badaniami naukowymi.

Polskie realia

Nadążanie za zmianami w aktualnej wiedzy medycznej jest w chwili obecnej wymaganiem dla personelu ZRM/SOR. W Artykule 43 Ustawy o PRM znajduje się informacja że w „przyszłości” w drodze obwieszczenia powstaną standardy postępowania zespołu ratownictwa medycznego i kierującego, zgodnie z aktualną wiedzą medyczną w zakresie medycyny ratunkowej. Od 2006 r. takie obwieszczenie nie powstało. Oznacza to że pracownicy systemu muszą sami orientować się co nowego w medycynie ratunkowej zaszło w ostatnim czasie. Teoretycznie zapoznawanie się z nowinkami jest związane z uczestnictwem ratowników w różnych formach doskonalenia zawodowego. Różnie jednak to z tym doskonaleniem bywa. Nie pomaga nam w tym ustawa o PRM oraz rządowe projekty nowelizacji.  Nasze władze nie bardzo chcą silnego rozwijającego się ratownictwa o czym już wcześniej pisałem. W chwili obecnej w Polsce jest jeden wielki chaos w ratownictwie: nie ma spójnego systemu teleinformatycznego (SWD jest za drogi i ma wiele wad), każdy dysponent rządzi się swoimi regułami (wolny rynek, a nie PRM), poziom wyszkolenia personelu jest różny,  brak możliwości rozwoju naukowego (brak studiów magisterskich na kierunku ratownictwo medyczne). W momencie kiedy ratownictwo idzie z postępem, ratownicy w Polsce są hamowani przez brak możliwości nowelizacji ustawy i rozporządzeń. Raz napisane nie chcą się aktualizować. Zamrożenie naszych uprawnień rozporządzeniem i nieaktualizowanie ich z powodu braku czasu, lub braku dobrej woli rządzących będzie zawsze ze szkodą dla pacjenta, właśnie z powodu tych nieustannych zmian zachodzących w EBM.

W Polsce jest coraz lepiej pod względem śledzenia nowinek. Są konferencje, zjazdy i sympozja, podręczniki (PZWL, Górnicki, Elsevier), pisma branżowe (Emergency Medical Service, Polish Journal of Emergency Medicine, Na ratunek), ale brakuje takiego spójnego podejścia do tematu jak w USA czy Kanadzie. Taką próbą stworzenia polskiej bazy miało być powołanie Polskiego Instytutu EBM. Strona internetowa wisi w internecie od kilku lat i nikt jej nie aktualizuje. Głównym ośrodkiem w Polsce, w którym są prezentowane i komentowane najnowsze prace naukowe jest komercyjne wydawnictwo Medycyna Praktyczna. Bazy EBM powinny być jednak tworzone na zasadzie GNU.

Same zalecenia/wytyczne popularnych towarzystw naukowych, które zmieniają się stosunkowo rzadko (np.: Wytyczne ERC co 5 lat) przy tak szybko rozwijającej się wiedzy już po roku stają się przestarzałe. Należy też pamiętać że wytyczne/zalecenia popularnych towarzystw naukowych takich jak European Resuscitation Council, International Trauma Life Support, Polskie Towarzystwo Kardiologiczne, American Heart Association, czy The Global Initiative for Asthma to zgoda większości najbardziej uznanych autorytetów w świecie nauki tzw. konsensusy. To nie jest prawda objawiona. To jest wyzwanie dla umysłu sceptycznego. A jak wiadomo nie od dziś rewolucje naukowe to permanentny proces, który nieustannie detronizuje istniejące wierzenia i paradygmaty oczywiście w słusznym celu.

Marzenie nr 1:

Było by fajnie gdyby wszyscy ratownicy pisali tak samo karty wyjazdowe wg określonego protokołu (np. protokołu z Utstein), wykonywali czynności ratunkowe zgodnie z procedurami opartymi na EBM, czy przynajmniej wytycznymi. Marzenie to jest utopią do której warto zmierzać pod warunkiem że nie czynisz pacjentowi swojemu krzywdy.

Informacje prezentowane w kategorii „bazie” powinny zainteresować osoby pracujące w Państwowym Ratownictwie Medycznym (ZRM, SOR, Dyspozytornie Medyczne). Przedstawione na tej stronie materiały (linki, artykuły, prace naukowe) będą w dużej mierze odnosić się głównie do działań przedszpitalnych. Liczę na dyskusję, lub ciekawe linki do prac naukowych od Was drodzy czytelnicy lucasfelcher.pl.

Zapraszam do lektury

Dodatkowe linki:

Prehospital research – ratownicza kooperatywa międzynarodowa (USA, Irlandia, Anglia, Australia, Azja), skupiona na gromadzeniu najnowszych prac EBM

Emergency Medical Paramedic – strona australijskiego paramedyka, który postanowił gromadzić wiedzę  na temat medycyny ratunkowej na swojej stronie